Doğal Tarım uygulayıcısı ve doğal yaşam savunucusu Mehmet Tülüce endüstriyel hayvancılığa karşı olarak küçükbaş hayvancılık yapacak olanlara doğal koyunculuk ve keçicilik konusunda tavsiyelerde bulunuyor.
– Hamiyet Bayram
İçerik
Doğal küçükbaş hayvancılık nedir?
İnsanlarda “çok sürü olursa çok kazanırım” anlayışı var. Oysa tam tersi. Yönetilebilir bir sürü olmalı. Mümkünse, hayvan tüm ihtiyacını doğal yoldan karşılamalı. Sürü yönetimsiz, yemsiz veya çok az yemle hayvancılık yapmak mümkün.
Dışarıda kısmen otlatma imkanınız varsa 3 koyuna bir dönüm, yoksa 2 koyuna bir dönüm hesap edilmeli.
Sadece evinizin süt ,yoğurt, peynir ihtiyacınızı karşılayacaksınız keçi tavsiye ederim. Tek keçi olmasın, mutsuz olur ve sürekli ilgi ister. Bir ev için 2-3 keçi yeterlidir. İki keçiye 1 dönüm. Etrafı çevreli olmalı ağıl kapısı açık olmalı, hayvan keyfine göre otlamalı. Siz sağımdan sağıma ilgilenmelisiniz.
Koyun için Sakız, İvesi, Tahirova, Lagun, Asaf gibi sütçüleri tavsiye ederim. Tahirova hem sütçü hem etçi özelliğe sahip. İyi mera şartlarında ortalama 1.5 yavru verir. Doğal hayvancılıkta 8 ayda bir yavru almak gibi bir yanlışın içine düşmeyelim.
Kışı sert geçen yerler için koyun daha uygun. Kıyafeti kışlık çünkü. Bu keçi olmaz anlamına gelmez. Keçi yaz-kış beslenecek gıda bulur. Ağaç yapraklarını vs değerlendirir. Meşe dallarını yapraklar dökmeden istiflerseniz kıçın keçilere verebilirsiniz. Dalıyla birlikte tabi, diğer türlü küflenebilir. Trakya’da eskiden keçi başına dal keserlermiş. Kışı bu şekilde yemsiz atlatırlarmış. Akdeniz ikliminde buna gerek yok, 12 ay otlar keçi. Ardıç varsa keçi kışın da doyar. Ardıçı keçiler kışın severek yer. Hem onların nefesini açar hem sıcak tutar. Tohumları yağlıdır ve besleyicidir.
Keçi ve koyunlar ağaçların dalları toprağa yakınsa zeytin dallarını ve meyvelerini iştahla yerler. Eski bahçelerde bunun için zeytinlerin alt dallarını budarlarmış ki içinde hayvan da otlasın diye. Keçiler 2 metreye kadar, koyunlar 1 metreye kadar yükselir. Yeni bahçelerde yükseklik 60 cm.
Atın önüne et itin önüne ot atmayalım. Uygun çoğrafyaya göre hayvan seçimi yapalım.
Köydeki tarım ve hayvancılık modelinin yanlıştır. Yorucu ve kazanca dönüşmeyen bir model.
Doğal hayvancılık yorucu değildir
Bir kişi orakla 4 kişilik bir aileye yetecek olan bir dönüm buğdayı bir günde biçer, 2 günde harmanını kaldırır. Yıl 363 gün. Kaldı 362 gün.
Kuru bakliyat 2 gün. 100 metrekare sebzelik hasadı 1 saat. Haftada 3-4 gün.
Sağım, keçi başı 5 dakika inek başı 10 dakika. Bir kişinin eli yatkınsa 60 koyun veya keçiyi sağar. Gerekirse 4’lü sağım makinesi alıp (4 keçilik) daha kısa sürede sağımı bitirebilirsiniz.
Keçi, çobanı iyi ise yormaz aksi takdirde inatlaşır ve söz dinlemez. Koyun gütmesi daha zor.
Ekine girer çıkartamazsın, güneşi görür yürütemezsin.
Butik üretim yapmayacaksanız köye gitmeyin zarar eder dönersiniz. Kafanızdaki köy kurgusunu değiştirmeniz gerekir. O model işe yarasaydı köyleri kimse terk etmezdi.
Küçükbaş hayvancılık – keçicilik ve koyunculuk kazançlı mı?
Sürdürülebilir, keyifli, kazançlı doğal keçicilik ve koyunculuk nasıl yapılabilir?
İyi bir planlama ile 60 koyun veya keçiden her yıl ciddi bir rakam kazanabilirsiniz.
60 koyundan 2.5 ton peynir, 90 kuzu, 60 keçiden 3.2 ton peynir, 90 oğlak alabilirsiniz.
Kuzuları ve oğlakları kurban bayramında satmak üzere bırakıp yetiştirirseniz gelir daha da artacaktır.
Giderler ise; kış ve yağışlı hava beslenmesi için ayırdığımız arazinin ekim ve hasat gideri, veteriner, ilaç, küspe, elektrik ve su gideri, peynir yapımı, ambalaj, dağıtım ve pazarlama masrafı ve görünmeyen masraf olarak hesaplayın.
Koyunculuk
Eskiden küçükbaş hayvancılık ve koyunculuk sadece eti için yapılmazdı. Etinden, sütünden, yününden, gübresinden faydalanılırdı. Şimdi ise koyunların % 80’ni sağılmıyor. Yünleri çöpe atılıyor. Gübresini tarımda değil çicekciler kullanıyor. Meraya çıkan kuzuları kasaplar almaıyor. Eti sert oluyor diye. Azgın tüketici istekleri. Doğallığı değil hazzı tercih ediyor.
1 koyundan ortalama 2.5 kg yün alınır. 2.5 kg yünden 25 metrekare kumaş elde edilir. 1 döşeğe 3 kg, mevsimlik yorgana 1.5 yün konulur. Peki biz ne yaptık yün yorgan, patik ve çoraplar köylü işi diyerek attık, açtık doğalgaz vanasını sonuna kadar.
Doğadan ve doğal olandan uzaklaşan insanlar şimdi şehirlerde bir başkasına muhtaç yaşıyor. Doğalgaza gelen zamdan şikayet ediyor. İyi de bunları yünlüleri atmadan önce düşünecektin. Kapitalizme ve onların emir kulu siyasetçilere sövmeden önce sen ne yaptın?
Derisinden post, mest, kaban, çeket yapılırdı. Şu an her şey sentetik olduğu için derisi de para etmiyor Bir koyundan 2 post çıkmaz ama 1 koyundan et, süt, yün, deri, gübre gibi 5 şey çıkar. Bir zamanlar Anadolu’da “buğday koyun gerisi oyun” denirdi.
Doğal küçükbaş hayvancılık için uygun koyun çeşitleri
Sakız Koyunu
Sakız koyunu yılda 200 kg süt, 2.5 kg yün, 750 kg gübre, 2 kuzu.
Sakız cinsi koyun Ben Trakya’da baktım. Biraz narindir, taşlı yerleri sevmez.
İvezi (Sarıbaş) Koyunu
Sıcağa dayanaklı, yetersiz mera koşullarında yetişebilen, otu -çöpü süte ve ete çevirebilen kanaatkar İvezi (Sarıbaş) koyunu. Sıcakta yürür. Hastalıklara dayanaklı, az masraflı, oldukça verimli bir ırk. Yıllık süt verimi 250 kiloya kadar kadar çıkabilmekte. Kuzu verimi 1.2.
Mevsimine göre değişmekle birlikte ortalama 3.5 kg koyun sütünden 1 kg beyaz peynir çıkmakta. Ortalama olarak İvezilerin sütcü cinsinden yılda 50 kg beyaz peynir elde edilebilir. 2-3 koyun yoğurt ve peynir ihtiyacınızın tamamını karşılayabilir. 3 koyun ortalama 4 kuzu verir.
Tahirova’nın süt verimi 150 litre gibi.
Keçicilik
Keçi sütünün sığır sütünden ayıran en önemli özellik sütlerinin alkali olmasıdır. İnek sütleri asidiktir ve sindirimi zordur. Keçi sütünün kalsiyum, protein, kuru madde oranı daha yüksektir. Yağı daha sağlıklıdır. % 95 doğaya dayalı beslendiği için besin bileşenleri zengindir.
Keçi sütünün peynir verimi mevsimine göre değişir. Baharda 6 kg sütten 1 kg peynir çıkarken otlar kuruyunca süt miktarı azalır fakat sütteki kuru madde oranı artar ve 3.5 kg’den 1 kg beyaz peynir alınabilir. 2-3 keçi bir ailenin süt, yoğurt ve peynir ihtiyacını karşılar.
Keçilerin sindirim sistemleri güçlü olduğu için her türlü bitkisel materyali değerlendirme özelliğine sahiptir. Keçiler ılıman iklim bölgelerinde yılın 12 ay doğadan beslenebilir. Orman, mera ve anız üçlüsünü en iyi değerlendirebilen türdür. Kirli otları ve dalları yemez ve kirli su içmez. Oldukça titizdir. Çamura basmamak için yolunu değiştirir. Özgürlüğüne düşkündür, kapalı ortamlarda strese girer. Kötü ve kaba sözden, dayaktan hoşlanmaz. Böyle durumlarda inatlaşır ve istenilen şeyin aksini yapar. Keçi inadı buradan gelir. Tatlı söze bayılır.
Keçi eti sert olur. Sert olma sebebi doğada dağ bayır otladığı içindir. Sıkışık alanda hareketsiz beslerseniz yumuşak olur. Hem doğal hem yumuşak yok böyle bir dünya!
Keçi gübresi sığır gübresinden daha değerlidir. Hayvanların cüsseleri küçüldükçe gübre değerleri artar. Örneğin küçükbaş büyükbaştan, tavuk küçükbaştan, solucan gübresi ise hepsinden değerlidir. Keçi kılından çadır çul sergi vs yapılır. Çadırı serin olur.
Eskiden Yörükler evini deve sırtında taşırdı. Keçi kılından ev, çul, kilim yapardı Şimdi kıl çöpe atılıyor
Halep Keçisi
Keçiler aleminin kraliçesi
Verimli doğal hayvancılık için küçükbaş, küçükbaş için ise keçi, keçi cinsi olarak da Halep keçisini tavsiye ederiz. Süt, et ve döl verimi yüksektir.
Sıcak iklimlere dayanıklı, et ve süt verimi yüksek yerli bir ırk. Yılda 250-500 litre arasında süt verebiliyor. Laktasyon (sağımın başlangıç ve kuruya çıktığı dönem) süt verimi 300-600 litre aralığında değişir. Sağım süresi 220 gün.
İkizleme oranı çok yüksektir, tekiz veya üçüz doğum da yapabilir. Ortalama keçi başına oğlak verimi 1.8, yani 100 keçiden 180 oğlak. 3 keçiden 5-6 oğlak alınabilir. Oğlakların günlük canlı ağırlık artışı 250-300 gramdır.
Halep keçileri, ağız yapılarından dolayı yavaş yer ve sindirimi güçlü olur, bu da sütünün kalitesini artırır. Sütünün kuru madde, yağ ve protein oranı sütçü Saanen ırklarından yüksektir. Sütünün kuru madde oranı %13, yağ oranı %4.5, protein oranı 3.6. 5-6 kg sütten 1 kg peynir çıkar. 3 adet Halep keçisi 4 kişilik bir ailenin süt, yoğurt, ayran, tereyağı ve peynir ihtiyacını karşılar.
3 keçi yıllık 2 ton organik gübre üretir.
Halep keçileri sıcak iklimlere dayanıklıdır.
Kıl Keçisi
Bir zamanlar sıfır masrafla beslenirdi. İlaç bilmezdi. Hastalıklara karşı direnci çok yüksek, yağmur demez çamur demez otlar. Önce ormanlara girişi yasaklandı, sonra yaşam alanı olan makilikler ormancılar tarafından yok edilerek çam dikildi. Nüfusu 25 milyondan 5 milyona düştü.
Kıl keçilerinin sütü azdır. Yılda 150 litreye kadar süt verebilmekte. Yetişkin erkekleri 90 kg civarında gelir. Yılda ortalama bir oğlak verir. Sütü yağlı, eti lezzetlidir. Kıl verimi yüksektir.
8 yıl keçicilik yaptım.
Sürü büyük olunca zahmeti de yüksek oluyor, Tavsiyem süt keçiciliğinde 60, kış keçisinde 120’yi geçmeyin.
Aşısız, antibiyotiksiz, sağlıklı ve doğal et satın alıp tüketmek istiyorsanız keçi eti tavsiye ederim, doğala yakın.
Keçi sütüyle %20 koyun sütü karışık peynir çok lezzetli olur. Sütü daha az baskıda tutarsanız daha yüksek oranda peynir alırsınız. Peynir miktarı sütteki kuru madde oranına göre de değişir. Özellikle keçi yoğurdunu tavsiye ederim. Ayranı da çok güzel olur
Karadeniz bölgesi için keçi daha uygun.
Karaçalı
Keçilerin en sevdiği çalıdır. Keçilerde süt verimini artırdığına şahitlik ederim. Bir söylenceye göre kara çalı yaprak açınca, keçi “bundan sonra bana ölüm yok bir yıl beslenirim” dermiş. Ayrıca, ara çalı iyi bir çit çalısıdı, bal verimi iyidir ve balı kalitelidir.
Mehmet Tülüce
